شانه یخ زده ( Frozen Shoulder)
شانه یخ زده ( Frozen Shoulder) چیست؟
شانه یخ زده ( Frozen Shoulder) در واقع از دست دادن تدریجی حرکت در مفصل شانه است. این مفصل از یک گوی (سر استخوان بازو) و یک حفره (سر استخوان کتف) تشکیل شده است. به طور معمول یکی از متحرک ترین مفاصل بدن است. هنگامی که شانه منجمد می شود، مفصل گیر کرده و حرکت آن محدود می شود.
علت یخ زدگی شانه چیست؟
اگرچه بسیاری از بیماری های شانه شامل درد و از دست دادن حرکت می شود، شانه یخ زده اغلب به دلیل التهاب بافت های اطراف مفصل ایجاد می شود. بافت کیسه مانندی که مفصل را می پوشاند و آن را در کنار هم نگه می دارد کپسول نامیده می شود. معمولاً کپسول دارای چین هایی است که می تواند با حرکت بازو به موقعیت های مختلف منبسط و منقبض شود. در یک شانه یخ زده، کپسول ملتهب شده و زخم ایجاد می شود. با زخم شدن و سفت شدن چین های کپسول، حرکت شانه محدود شده و حرکت مفصل دردناک می شود. این وضعیت کپسولیت چسبنده (التهاب کپسول) نامیده می شود.
دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث این وضعیت می شود. بی حرکتی شانه (به عنوان مثال پس از آسیب بازو) می تواند منجر به یخ زدگی شانه شود. التهاب عضلات و/یا تاندونها، مانند تاندونیت روتاتور کاف یا بورسیت، میتواند باعث یخ زدن مفصل شانه شود.
شانه یخ زده ( Frozen Shoulder) چگونه تشخیص داده می شود؟
اولین قدم این است که یک شرح حال کامل و معاینه فیزیکی توسط پزشک خود داشته باشید. پزشک شما ممکن است آزمایشهای متعددی مانند عکسبرداری با اشعه ایکس را برای رد سایر علل بالقوه دردناک شانه یا حرکت محدود شانه (آرتریت، رسوبات کلسیم و غیره) تجویز کند. همچنین گاهی برای تایید تشخیص از MRI نیز استفاده می شود .
علائم
شانه یخ زده معمولاً سه مرحله کلی دارد :
1- مرحله التهابی (Freezing) :
این مرحله شروع مشکل است . هر حرکت شانه باعث درد می شود و توانایی حرکت شانه به مرور محدود می شود. این مرحله از 2 تا 9 ماه ممکن است طول بکشد.
برای برخی افراد، درد در شب تشدید می شود و گاهی اوقات خواب را مختل می کند.
2- مرحله یخ زدگی ( Frozen) :
درد ممکن است در این مرحله کاهش یابد. با این حال، شانه سفت تر می شود. استفاده از آن دشوارتر می شود. این مرحله از 4 تا 12 ماه ممکن است طول بکشد.
3- مرحله ذوب شدن (Thawing) :
توانایی حرکت شانه شروع به بهبود می کند. این مرحله از 5 تا 24 ماه طول می کشد.
عوامل تاثیر گذار
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش دهند.
1- سن و جنس
افراد 40 ساله و بالاتر، به ویژه زنان، بیشتر احتمال دارد که شانه یخ زده داشته باشند.
2- عدم تحرک یا کاهش تحرک
افرادی که مجبور بوده اند تا حدودی شانه خود را به هر دلیلی بی حرکت نگه دارند ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند. حرکت محدود می تواند نتیجه عوامل بسیاری باشد، از جمله:
آسیب روتاتور کاف
دست شکسته
سکته
بهبودی پس از جراحی
3- بیماری های سیستمیک :
به نظر می رسد افرادی که بیماری های خاصی دارند بیشتر در معرض ابتلا به شانه یخ زده هستند. بیماری هایی که ممکن است خطر را افزایش دهند عبارتند از:
دیابت
پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید)
تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
بیماری قلب و عروقی
بیماری پارکینسون
شانه یخ زده چگونه درمان می شود؟
به طور کلی شانه یخ زده یک بیماری خود درمان شونده است . به این معنی که بعد از طی مراحل بیماری معمولا خود به خود خوب می شود . اما نکته اینجاست که طول دوره این بیماری بسیار می تواند طولانی باشد یعنی ممکن است برای بهبود بین یک تا دو سال زمان ببرد . بنابر این برای کاهش دوره بیماری و درمان سریع تر درمان های زیر می بایست انجام شوند :
دو هدف اصلی درمان افزایش حرکت و کاهش درد است.
برای کاهش درد و بهبود حرکت از درمان های زیر استفاده می شود :
1- تجویز دارو :
به خصوص در فاز التهابی پزشکان اغلب داروهای ضد التهابی مانند آسپرین، ایبوپروفن ، ناپروکسین را توصیه می کنند. همچنین برای کاهش درد ممکن است قرصهای ضد درد مانند تیلنول یا حتی گاهی مواد مخدر تجویز شود. استروئیدهایی مانند پردنیزولون به صورت خوراکی نیز ممکن است برای کمک به کاهش التهاب تجویز شود.
2- تزریق :
گاهی برای کاهش درد و التهاب نیاز به تزریق کورتون داخل مفصل شانه است که توسط پزشک متخصص و معمولا تحت سونوگرافی انجام می شود. این تزریق ممکن تا 2 مرتبه انجام شود
3- فیزیوتراپی :
در واقع درمان اصلی شانه یخ زده فیزیوتراپی است . فیزیوتراپی هم به کاهش درد کمک می کند و هم به افزایش دامنه حرکتی مفصل و رفع خشکی در حرکت .
فیزیوتراپیست با ارائه یک برنامه درمانی منسحم و جامع به بهبود سریع تر بیماری کمک می کند . در این برنامه درمانی از مدالیته های مختلف پیشرفته مانند لیزر پرتوان، تکار و شاک ویو و … استفاده می شود .
همچنین با تکنیک های منوال تراپی ( تکنیک هایی که فیزیوتراپیست با دست روی بیمار انجام می دهد ) و تمرینات ورزشی کششی و تقویتی اختصاصی به بهبود دامنه حرکتی شانه و بهبود کارآیی آن کمک می کند
4- جراحی :
شانه یخ زده معمولا نیازی به جراحی پیدا نمی کند اما در مواردی که درمان های گفته شده اصلا نتیجه بخش نباشند گاهی جراحی لازم می شود . معمولا نتیجه درمان بعد از جراحی مطلوب خواهد بود .
نمونه ای از تمرینات فیزیوتراپی برای شانه یخ زده :
