آرتروز زانو چیست ؟
در این مقاله می خواهم توضیح دهم که آرتروز زانو چیست و علائم آن کدام است و درمان های اصلی آن چه هستند
آرتروز زانو چیست ؟
برای آنکه بدانیم آرتروز زانو چیست باید ایتدا بدانیم آرتروز به چه معنایی است آرتروز ( استئو آرتروز ) لغتی است که به طور عمومی می تواند به فرسایش و از بین رفتن غضروف بین مفاصل تعبیر شود ( که به آن آرتریت فرسایش نیز می گویند ) .
همان طور که می دانید در حد فاصل بسیاری از استخوان های مفاصل بدن ما غضروف وجود دارد و هنگامی که این غضروف ها دچار فرسایش شوند و از بین بروند آرتروز ایجاد می شود . در این حالت استخوان های مفاصل به هم نزدیکتر شده و شروع به ساییده شدن روی یکدیگر می کنند و این حالت می تواند درد ، تورم و کاهش قدرت حرکتی ایجاد نماید .
چه کسانی دچار آرتروز زانو می شوند ؟
آرتروز شایع ترین نوع آرتریت ( التهاب مفصل ) است . آرتروز می تواند در افراد جوان نیز ایجاد شود اما احتمال ایجاد شدن آن بعد از 45 سالگی افزایش می یابد . آمار نشان می دهد بالغ بر 27 میلیون نفر در آمریکا دچار آرتروزهستند که شایع ترین مفصل درگیر نیز زانو می باشد . به طور کلی زنان نیز بیشتر از مردان دچار آرتروز می شوند
علل ایجاد آرتروز زانو چیست ؟
مهم ترین و شایع ترین علت ایجاد آرتروز زانو ، افزایش سن می باشد . یعنی در واقع هر انسانی با افازیش سن درجاتی از فرسایش زانو ها را تجربه می کند . با این وجود عواملی هستند که ریسک ایجاد آرتروز شدید زانو در سنین پایین تر را بیشتر می کنند :
-
سن :
هر چه سن فرد افزایش می یابد توانایی غضروف برای ترمیم خود کاهش پیدا می کند .
-
وزن :
افزایش وزن میزان فشار بر بر مفاصل به خصوص زانو ها را بیشتر کرده و فرسایش را سریع تر می کند تحقیقات نشان داده که :
هر 1 کیلوگرم کاهش وزن می تواند تا 10 برابر فشار بر زانو هایتان را کم کند
-
وراثت :
جهش های ژنتیکی می تواند ریسک ابتلا به آرتروز زانو ها را افزایش دهد . حتی ژنتیک می تواند شکل و شمایل استخوان ها را تغییر داده و ریسک آرتروز را بیشتر کند
-
جنسیت :
آمار نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان در معرض فرسایش و آرتروز زانو هستند
-
فشار کاری و مکرر بر زانو :
فشار هایی که هنگام کار بر زانو ها وارد می شود نیز عامل مهمی در ایجاد آرتروز زانو است . شغل هایی که در آن ها زانو زدن ، اسکات زدن و یا بلند کردن اجسام سنگین ، ایستادن های مداوم و طولانی ، به طور دائمی تکرار می شوند بیشتر در معرض آسیب و آرتروز هستند .
-
ورزش :
ورزش هایی مانند فوتبال ، تنیس ، دویدن های طولانی ریسک ابتلا به آرتروز زانو را افزایش می دهند . بنابراین ورزشکاران باید حتما در ورزش خود به تقویت عضلات خود و بدنسازی مناسب آن ورزش توجه کنند تا عضلات زانوی خود را برای انجام آن ورزش تقویت کنند .
به طور کلی ورزش منظم با سطح متوسط می تواند عضلات را تقویت کند و به کاهش ریسک فرسایش کمک کند . اما در ورزش های حرفه ای باید مراقب فشار های وارده به مفصل باشید و بدانید که نهایتا ورزش حرفه ای می تواند آسیب های خودش را به بدن وارد کند .
-
عادات بد روزمره :
عادات بد روزمره ما می تواند میزان فشار بر زانو ها را بیشتر کند و سرعت فرسایش را افزایش دهد . از جمله این عادت ها می توان به دو زانو نشستن طولانی ، چهار زانو نشستن طولانی ، بالا و پایین زفتن زیاد از پله ، استفاده از توالت ایرانی و … اشاره کرد .
-
بیماری های دیگر :
افرادی که دچار آرتریت روماتویید ( روماتیسم ) هستند بیشتر در معرض آرتروز قرار دارند . افرادی که مشکلاتی مانند آهن بیش از حد و یا هورمون رشد بیش از حد دارند نیز در معرض مبتلا شدن به آرتروز هستند
-
ناهنجاری های مفصلی و عضلانی و بافتی :
یکی دیگر از عواملی که می تواند منجر به ارتروز شود وجود انحراف های مفصلی مانند زانوی پرانتزی یا ضربدری ، صافی کف پا و… است . همچنین ضعف های عضلانی و اشکال در بافت های اطراف مفصل نیز می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد . بنابراین یک راه موثر برای پیشگیری از آرتروز اصلاح ناهنجاری های مفصلی و عضلانی در فرد است
علائم آرتروز زانو چیست ؟
علائم می تواند شامل موارد زیر باشد :
1- درد که معمولا با فعالیت بیشتر می شود و با استراحت کمی بهتر می گردد . البته اگر التهاب مفصل زیاد باشد ممکن است درد بعد از استراحت بیشتر شود
2- تورم
3- گرمی زانو
4- خشکی در زانو ها به خصوص صبح ها و یا بعد از نشستن طولانی
5- کاهش حرکت زانو به خصوص در بلند شدن و یا نشستن روی صندلی ، بیرون آمدن از ماشین ، بالا رفتن از پله
6- صدا هنگام حرکت دادن زانو ( صدای قرچ قوروچ )
تشخیص آرتروز زانو :
مرحله اول تشخیص معاینه توسط دکتر است که بر اساس تاریخچه بیماری و علائم و فعالیت های شما تشخیص می دهد که مشکل زانوی شما آرتروز و فرسایش است و یا مسئله دیگری وجود دارد . بعد از آن تست های تشخیصی دیگر مانند عکس رادیوگرافی از زانو ها ممکن است انجام شود تا به تشخیص نهایی برسیم . در بعضی موارد که شک به آسیب های دیگر در زانو وجود دارد MRI نیز تجویز می شود
درمان آرتروز زانو :
-
فیزیوتراپی در آرتروز زانو :
در فیزیوتراپی برای آرتروز زانو چند هدف دنبال می شود که به شرح زیر می باشد :
- 1- هدف اول برای آرتروز زانو پیشگیری از بدتر شدن آن و حفظ غضروف سالم به مدت طولانی تر است که برای این منظور باید شخص بطور دائم تحت نظر یک فیزیوتراپیست بماند و تمرینات لازم برای تقویت و متناسب نگه داشتن عضلات اطراف زانو را آموخته و در روز تکرار نماید .
- 2- هدف دیگر در فیزیوتراپی برای آرتروز کاهش درد است که با استفاده از الکتروتراپی ( electrotherapy ) و لیزرتراپی ( laser therapy) می توان درد را کاهش داد و یا کامل از بین برد .
- 3- هدف دیگر ، بهبود جریان خون در پا و زانو است که علاوه بر استفاده از مدالیته های گرمایی مثل مادون قرمز و … می توان از تمرینات مناسب برای بهبود جریان خون اندام نیز بهره برد
- 4- نرمال سازی بافت های اطراف زانو یکی دیگر از اهداف است . بافت هایی مثل عضلات ، تاندون ها ، لیگامان ها و … . هنگامی که این بافت ها ازنظر فیزیولوژیک نرمال نباشند نمی توانند کار خود را به درستی انجام دهند و منجر به فشار آمدن به مفصل زانو می شوند و فرسایش افزایش می یابد .
- مثلا گاهی گرفتگی هایی که در عضلات ساق و ران بطور مزمن سال ها باقی مانده اند منجر به عدم کارآیی عضله می شوند و تا این گرفتگی ها آزاد نشند نمی توان فشار را از روی زانو برداشت
- 5- یکی دیگر از اهداف تقویت عضلات و بازگشت فرد به تمام کار هایی است که در طول روز میخواهد انجام دهد . این بخش از کار بسیار برای بیمار اهمیت دارد و هدف نهایی از درمان است . تمام مراحل قبل توسط فیزیوتراپیست انجام می شود تا به این هدف برسد .
- 6- آموزش به بیمار نیز اهمیت بسیاری دارد . آموزش نجوه و میزان راه رفتن ، نشستن ، پله رفتن ، خوابیدن ، بلند کردن اجسام ، رانندگی کردن و … . اگر این بخش انجام نشود یا بیمار به آن توجه نکند درمان کامل نیست و عود مجدد درد و التهاب خیلی سریع تر رخ می دهد .
- 7- ارتباط با فیزیوتراپیست باید همیشه برقرار باشد . گاهی اوقات بر اثر فشاری که به زانو وارد می وشد التهاب جدیدی در آن ایجاد می شود که اگر سریع درمان و مدیریت شود خیلی راحت برطرف شده اما اگر به آن توجهی نشود می تواند دوباره علائم شدید ایجاد کند و درمان را سخت کند .
- بنابراین همواره تحت نظر فیزیوتراپیست خود باقی بمانید و ویزیت های ماهانه و یا سالانه خود را با او جدی بگیرید .
-
کاهش وزن :
یکی از مهم ترین مسائلی که به درمان آرتروز زانو کمک می کند کاهش وزن است همانطورکه گفته شد حتی کاهش 1 کیلوگرم از وزن نیز برای کاهش فشار بر زانوها اهمیت دارد
-
استخر و آب درمانی :
آب درمانی و ورزش در آب یکی از درمان های بسیار مفید و موثر در کاهش درد های آرتروزی و افزایش قدرت عضلات زانو است . تمرینات درون آب نیز باید توسط فیزیوتراپیست متخصص به شما آموزش داده شود تا بتواند بیشترین تاثیر را در درمان زانو درد شما داشته باشد
-
دارو درمانی:
استفاده از مسکن ها برای کاهش زانو درد گاهی لازم می شود اما باید بدانیم که این روش درمان قطعی نیست و فقط درد را کاهش می دهد . گاهی نیز استفاده از دارو های ضد التهاب تجویز می شود که در زمان مناسب خود بسیار لازم و مفید است و منجر به کاهش التهاب حاد در زانو می شود .
یکی دیگر از دارو هایی که تجویز می شود قرص هایی است که به غلط به آن ها غضروف ساز گفته می شود . این قرص ها مواد لازم برای تغذیه غضروف ( مانند گلوکزآمین و کندراتین ) را فراهم می کنند و می توانند در مواردی باعث کاهش درد و التهاب و تسکین علائم شوند .
تجویز این داروها باید توسط متخصص انجام شود و دوره مصرف آن ها باید کنترل شده باشد . نباید این دارو ها را خودسرانه و بطور مداوم مصرف نمایید
-
تزریق کورتون یا اسید هیالورونیک :
کورتون در مواقعی برای کاهش التهابات حاد و شدید استفاده می شود که می تواند تا مدتی التهاب و درد را کنترل نماید .
اسید هیالورونیک نیز در واقع ماده ای است که در زانو نقش لغزنده کنندگی مفصل را دارد و از آنجا که در آرتروز زانو مایع بین مفصلی کم شده و خشکی ایجاد می شود این تزریق می تواند به افزایش مایع و لغزنده تر شدن سطوح مفصلی کمک کند .
-
PRP :
یکی از درمان های نسبتا جدید در درمان آرتروز زانو روش PRP است . در این روش خون فرد را گرفته و طی مراحلی پلاکت آن را تغلیظ می کنند و گاهی مواد تقویت کننده نیز به آن اضافه می کنند و مجددا محلول به دست آمده را به زانو تزریق می کنند .
تحقیقات نشان می دهد که در مواردی این روش در کاهش درد و التهاب و بهبود حرکت مفصل زانو کمک کرده و تا مدتی ( بین 3 ماه تا گاهی 1 سال ) فرد از مشکلات زانو در امان است . اما این روش نیز در موارد آرتروز شدید گاهی جواب نمی دهد .
- استفاده از زانو بند ها و بریس ها :
گاهی برای کاهش درد ، افزایش توانایی و بهبود حرکات زانو ، زانوبند یا بریس زانو تجویز می شود . زانو بند ها انواع مختلفی دارند ولی برای آرتروز زانو هدف از زانو بند برداشتن فشار از زانو هنگام راه رفتن و فعالیت است .
-
جراحی :
آخرین روش برای درمان آرتروز زانو جراحی است . یعنی تعویض مفصل خراب شده با یک مفصل فلزی . این نوع جراحی در مواقعی که آرتروز شدید است و دیگر نمی توان با درمان های گفته شده برای آن کاری کرد بازم است . خوشبختانه جزء جراحی های نسبتا راحت و خوب است و بیمار بلافاصله بعد از جراحی قادر به راه رفتن است .
اما باید توجه داشته باشید که فیزیوتراپی بعد از عمل تعویض مفصل زانو بسیار مهم است و اگر درست و به موقع انجام نشود می تواند منجر به از دست رفتن توانایی های حرکتی در پای بیمار شود و حتی شاید مشکلات زانو از قبل از عمل هم بیشتر گردد . ( اصطلاحا عمل fail می شود ) .
بنابراین حتما بعد از جراحی باید فیزیوتراپی انجام شود تا شما به بهترین نتیجه از عمل زانوی خود دست یابید .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!